پایگاه بین المللی اعتاب و زیارت: زیارت در اسلام و مکتب اهل بیت(ع) یک رفتار دینی برجسته است که موجب شکل گیری اعتاب و حرم ها و بقاع متبرکه در سراسر جهان اسلام شده است. این در حالی است که به نظر می رسد مسئله زیارت منحصر به اسلام نیست و در دیگر ادیان نیز مشاهده می شود. در این زمینه با حجت الاسلام محمد کاشانی مدیر مؤسسه بین المللی گفتگوی اسلام و مسیحیت مصاحبتی داشتیم که در ادامه می خوانید:

در فرازی از زیارت جامعه کبیره، از ائمه اطهار به "ارکان بلاد" تعبیر شده است. در آموزه های دینی ما زیارتگاه ها چه منزلت و کارکردی دارند؟

خداوند متعال در قرآن خطاب به حضرت موسی(ع) می فرماید: خانه هاتان را قبله و محل آمد و شد مردم قرار بدهید، یک جایی که مردم وقتی نیاز دارند با استاد معنوی ارتباط برقرار کنند، باید میعاد و موعدگاه داشته باشند جمع شوند با یکدیگر دعا کنند، با یکدیگر مشکلاتشان را حل کنند و از خداوند بخواهند نماز بخوانند و یک ارتباط معنوی ایجاد کنند و جایگاهی که عتبات مقدسه دارد در اسلام و در ادیان دیگر این چنین کارکردی دارد؛ وقتی که یک شخصیت خانه خودش جدا می شود بار سفر میبندد و با بستگانش خداحافظی می کند، راهی یک زیارتگاه می شود، داخل یک مکان مقدس می شود، در این مسیر سختی می کشد و همه نگاه و افق دید او به سمت آن عتبه مقدسه است به عشق آن راه می رود حالا زمان های گذشته با سختی و مشقت و پیاده و... روز و شب های زیادی را باید طی می کردند یا مسیرهای پیاده روی می کردند بخصوص در ایام خاص در زیارتگاه.
در طول مسیر یک دانشگاهی برای امکان سازی آن سختی ها و مشقت ها، شب نشینی ها، آن خستگی ها، آن کمک کردن به دیگران، دست یک افتاده را گرفتن، یک ضعیف را کمک کردن، اینکه همه ی نگاه به سمت یک معبر و مقصدی با تمام عشق و شور جوش و خروش باشد، اینکه به آنجا برسی و از آنجا دیداری تازه کنی و با آن شخصیتی که در آن زیارتگاه است ارتباط معنوی برقرار کنی.
این مسیر یک دانشگاه انسان سازی است. یک پروسه تربیتی است که خداوند این گونه تقدیر کرده که ما برای اینکه خلاء معنوی خود را پر کنیم برای اینکه معنویت به دست بیاوریم، باید راهی یک زیارتگاه شویم و این زیارتگاه را عتبه بوسی کنیم همچنان که در تمامی ادیان این سنت است.
لازم به ذکر است که بعضی از سنت ها، سنت در همه ادیان خدا است به عنوان نمونه در قرآن تصریح شده، «کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم» برشما روزه واجب شد چنان که بر دیگران واجب شد، برشما زیارت لازم شد چنان که بر دیگران زیارت لازم شد، بر شما نماز لازم شد چنان که بر دیگران نماز لازم شد، یعنی یک دسته سنت هایی هستند که فقط مخصوص یک دین نیست؛ حجاب در تمامی ادیان وجود دارد. نماز در تمام ادیان برقرار است. روزه در ادیان دیگر هست، زیارت در تمامی ادیان انجام می شود. یهودی ها، مسیحی ها و ادیان دیگر را نگاه کنید.

بیش از ۱۵۰ جایگاه و زیارتگاه مقدس مهم در مسیحیت وجود دارد یکی از آن ها اورشلیم است، یکی از آن ها مقبره ی تنپتر است یعنی پتروس مقدس در واتیکان است که جانشین حضرت عیسی(ع) شمرده می شود یا مزار فاطیما در پرتغال که بسیار مورد توجه و عنایت مسیحیان قرار دارد و این سنتی بوده که خداوند در همه ی ادیان گذاشته برای اینکه این کارخانه انسان سازی و کارخانه توجه سازی، توجه به آن ولی، کسی که ولی ماست و آن کسی که واسطه ی بین ما و خداست بتوانیم این علقه قلبی را ایجاد کند.
ما در مبحث ایمان که صرفا اعتقاد نیست بلکه فراتر است_ یعنی که من می دانم که امام رضا(ع) ولی خداست یا می دانم که امیرالمومنین(ع) جانشین پیامبر(ص) است _  زیرا اعتقاد همان دانش و دانستن است اما غیر از اعتقاد یک ارتباط دیگر هم لازم است یک رابطه، یک ولاء، یک محبت، یک دوست داشتن، یک ارتباط قلبی و این ارتباط قلبی تبلورش در زیارت است. وقتی که من به زیارت یک ولی خدا می روم دارم با آن ارتباط قلبی ایجاد می کنم، دارم با او ارتباط ایجاد می کنم، دارم محبتم را به او نشان می دهم و این رفتار چیزی نیست جز محبت که چنین محبتی و همین ارتباط قلبی باید ایجاد شود و باید بکوشیم بهترین ها را ایجاد کنیم.

با این توصیف بفرمایید چگونه می توان از این چشمه های جوشان محبت و معرفت بهتر استفاده کرد؟

در فضیلت زیارت امام رضا(ع) یا در زیارت سایر ائمه ثواب های بسیار بی شماری بیان و معنا شده که ثواب حج دارد یا ثواب صد عمره دارد؛ یعنی این ثواب های فراوان برای هر کسی است که به زیارت رفت؟ طبعا نه چون در ذیل آن عبارات و احادیث یک عبارتی وجود دارد «عارفاً بحقه» یعنی این ثواب ها ارزانی کسی است که عارفاً بحقه باشد و با شناخت و معرفت حق امام او را زیارت می کند.
کسی که می آید زیارت امام رضا علیه السلام و صرفا اعتقادش این است که این آقا یک آدم خوبی بوده من میروم حالا زیارتش می کنم، مثل این که من فقط مزار و سر قبر خیلی از آدم هایی که به هر حال می شناختیم فاتحه ای می خوانیم و برمی گیردم.
یه وقت هم اینگونه می آید زیارت که آن معارفی که در زیارتنامه ها تبیین شده و باز و تشریح گردیده و با اعتقاد به آن ها زیارت می رویم؛ این زیارتش تفاوت می کند با زیارت کسی که اصلا یک مشکلی به وجود آمده و حالا به خاطر رفع مشکل می رود حرم امام رضا علیه السلام متوسل شود و البته انشاءالله خداوند مشکل او را حل می کند.
آن چیزی که در روایت ما تبیین شده، زیارت با معرفت به حق امام است که در متون زیارتنامه ها، آن مقامات امام مکرر تکرار شده است. این زیارتنامه ها متن آموزشی این دانشگاه هستند، ما وقتی زیارت امین الله را می خوانیم یا وقتی زیارت جامعه کبیره را می خوانیم وقتی زیارت های دیگر را می خوانیم، در حقیقت داریم آن متن آموزشی که در این دانشگاه هست را تمرین و تکرار می کنیم و این ها به شدت معرفت افزا است.

مناسبت های عظیم مرتبط با امامت خصوصا غدیر را چگونه بهتر می توان فهمید و توضیح داد؟

غدیر یک رمز است، یک واقعه معمولی در تاریخ اسلام نبود، اینگونه نبوده که مردم از بیابانی در حال رد شدن بودن و بعد پیامبر(ص) مردم را جمع نمود و خطبه ای خواند و بعد جدا شدن و رفتند، اینگونه اتفاقی نبوده است. شاید بعضی بپرسند که اگر علی علیه السلام نبود چه فرقی میکند بالاخره قرار است یک نفر بر کشور حکومت کند و یک حاکم داشته باشد؟ یک کشور حکومتی داشته باشد، یک حاکم داشته باشد و بهتر است یک شخص صالح حاکم باشد اما اگر نشد مهم نیست، مهم اداره جامعه است که بر زمین نماند در حالی که این مسئله بسیار مهم تر از این تلقی ها و برداشت ها است و باید روی آن تمرکز کرد.

تفاوت امیرالمؤمنین(ع) و تفاوت مسئله ولایت با دیگر حکومت ها یا سایر امور دنیوی مشابه، تفاوت آسمان و زمین است، تفاوت خدا و انسان است. وقتی بر روی امیرالمؤمنین(ع) تأکید می کنیم نه از باب اینکه صرفا داماد پیغمبر(ص) بودند، بلکه از آن جهت که حضرت امیر(ع) مظهر عدالت است، بلکه مظهر رحمت است، بلکه مظهر مروت و مردانگی است، مظهر شجاعت است، او قله تمام کمال ها و خوبی ها است که ما به او عشق می ورزد و وقتی که ما به کمال خوبی ها عشق بورزیم تمام خوبی ها در ما نهادینه می شود و سپس تمام خوبی ها در ما و در جامعه ی ما جاری می شود.

ما وقتی به امیرالمومنین(ع) ابراز محبت می کنیم در واقع مسئله غدیر را تشریح می کنیم؛ هر چقدر به مسئله غدیر و مسئله ی ولایت و مسئله ی مولا علی علیه السلام تمرکز و توجه بیشتری کنیم، انسان های فرهیخته تری خواهیم داشت، زندگی بهتری خواهیم داشت، جامعه ی عادلانه تری خواهیم داشت، جامعه ی با کمال تری خواهیم داشت، چون آنجا که کسی قله اوج او یک انسان پر از خطاء و اشتباه باشد و به او عشق بورزد مثل او خواهد شد مثلا گاهی یک فوتبالیست زندگی اش پر از بی عاطفه بودن و پر از ظلم و پر از فحشاء و پر از گناه و پر از زشتی است و فقط یک فوتبال خوبی دارد، اگر کسی این فرد را الگویش قرار دهد، همه چیزش ، فکر و ذکرش این شخص می شود و طبعاً مثل او می شود سپس زندگی اش هم مثل او می شود اما وقتی الگوی زندگی مردم امیرالمومنین علیه السلام باشد که معصوم و مظهر عدالت است، تفاوت می کند و  اینجا تفاوت الگوهاست و تفاوت یک جامعه ی ایده آل و یک جامعه ی پر از خطاء خواهد شد.