عتبه‌نیوز ـ آزیتا ذکاء؛ آیت‌الله میرزا محمد ثقفی تهرانی از فقیهان و مفسران قرن چهاردهم بودند. دوستی و مراوده چند ساله ایشان با امام خمینی(ره) در قم به وصلتی مبارک بین دخترشان خدیجه مشهور به «قدسی ایران» و حضرت امام انجامید.
پدر همسر بنیانگذار جمهور اسلامی ایران در ماه مبارک رمضان سال ۱۳۲۰ شمسی شروع به تألیف کتاب تفسیر «روان جاوید» کردند و بعد از وقفه‌ای چند ساله، سرانجام در سال ۱۳۴۴ شمسی آن را در پنج جلد به پایان رساندند. ایشان کتابخانه شخصی خود را به مدرسه سپهسالار یا همان دانشگاه عالی شهید مطهری تهران اهدا کردند که از جمله کتاب‌های نفیس وی، این تفسیر ارزشمند قرآن کریم است.
این هفته به معرفی این عالم فرزانه مدفون در حرم مطهر حضرت شاه‌عبدالعظیم حسنی(ع) پرداختیم که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد.
زاده محله پامنار تهران
میرزا محمد ثقفی تهرانی در آذرماه سال ۱۲۷۴ شمسی در منزل مسکونی پدر بزرگوارشان در پامنار تهران به دنیا آمد. پدر ایشان آیت‌الله حاج میرزا ابوالفضل تهرانی صاحب کتاب «شفاء الصدور فی شرح زیارت العاشور» و جد ایشان آیت‌الله مرحوم حاج میرزا ابوالقاسم نوری تهرانی بوده است.
اجازه اجتهاد ثمره هفت سال تحصیل در قم
ایشان تحصیلات خود را در زادگاهش آغاز کردند. سپس مقدمات، ادبیات، سطوح فقه و اصول را نزد دو عالم بزرگوار «اخوان ساوجیان» فراگرفتند. سال ۱۳۰۱ شمسی در سن ۲۷ سالگی رهسپار حوزه علمیه قم شدند و به مجلس درس آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی مؤسس و رئیس حوزه علمیه قم پیوستند.
میرزا محمد ثقفی تهرانی طی هفت سالی که در قم بودند، یک دوره کامل معقول و منقول را از آیت‌الله حاج سیدابوالحسن رفیعی قزوینی آموختند و چندی نیز از مباحث آیت‌الله شیخ محمدرضا اصفهانی مسجد شاهی بهره‌مند شدند. وی از اساتیدش آیات‌عظام حاج شیخ عبدالکریم حائری‌یزدی، سیدمحمدتقی خوانساری، سیدابوالحسن رفیعی قزوینی و آقا ضیاءالدین عراقی، اجازه نقل روایت و اجتهاد گرفته و پس از گرفتن اجازه اجتهاد به تهران بازگشتند.
پدر خانم امام خمینی(ره)
این عالم ربانی طی هفت سال تحصیل در قم با دوستانی همچون آیت‌الله سیدمحمدصادق لواسانی و آقا روح‌الله حشر و نشر داشتند. آن زمانی که وی می‌خواست به تهران بازگردد، آقای لواسانی از آقا روح‌الله که جوان ۲۷ ساله بودند، سوال کردند که چرا ازدواج نمی‌کنی؟ ایشان هم گفته بودند: «من تاکنون کسی را برای ازدواج نپسندیده‌ام و از خمین هم نمی‌خواهم زن بگیرم. به نظرم کسی نیامده است».
آقای لواسانی از دختران آقای ثقفی تعریف می‌کنند. آقا روح‌الله هم به ازدواج با دختر آقای ثقفی تمایل نشان می‌دهند. آیت‌الله لواسانی برای امر خیر خدمت میرزا محمد ثقفی تهرانی می‌روند، اما خدیجه ثقفی مشهور به «قدسی ایران» راضی به این ازدواج نمی‌شوند. قبول خواستگاری حدود ۱۰ ماه طول می‌کشد و در این مدت پنج‌بار خواستگاری صورت می‌گیرد تا نهایتا پس از یک خواب معنوی دختر بزرگ آیت‌الله ثقفی جواب مثبت می‌دهد و سرانجام خطبه عقد او و آقا روح‌الله در اواسط ماه رمضان سال ۱۳۰۸ در حرم مطهر حضرت شاه عبدالعظیم حسنی(ع) قرائت می‌شود.
شیک‌پوشی آیت‌الله ثقفی
آیت‌الله میرزا محمد ثقفی تهرانی شیک و اعیان و خوش‌لباس بودند. همین‌طور داماد ایشان حضرت امام از روحانیان شیک‌پوش و خوش‌پوش بودند و با این که قبا می‌پوشیدند ولی همین لباس روحانیت را بسیار زیبا، مرتب و خوب به تن می‌کردند.
حضور در انقلاب
نام شریف میرزا محمد ثقفی تهرانی در اسناد ساواک آمده است. ایشان اطلاعیه بسیار مهمی با امضای خود، در دعوت از مردم برای جلسه ترحیم و بزرگداشت نوه شهیدشان آیت‌الله سیدمصطفی خمینی داده بودند که در آن ایام بسیار ارزشمند بود و همگان از جمله آیت‌الله سیدعبدالرسول شریعتمداری جهرمی این مطلب را در مراسم ترحیم آیت‌الله ثقفی تهرانی در جهرم بیان کردند.
امام جماعت مسجد پامنار
آیت‌الله ثقفی در محله‌شان واقع در مسجد صالحیه پامنار که مشهور به مسجد آیت‌الله ثقفی پامنار است، اقامه جماعت می‌کردند، پس از وی فرزند فاضل و روحانی‌شان مرحوم آیت‌الله میرزا حسن ثقفی اقامه جماعت داشتند و مدتی نیز فرزند دیگر ایشان علی آقا ثقفی امام جماعت بودند که در یکی از نامه‌های امام راحل آمده که از این جهت اظهار شادمانی و مسرت کرده بودند.
تفسیر ارزشمند «روان جاوید»
از این عالم فرزانه آثاری همچون تفسیر روان جاوید، حاشیه بر تقریرات منظومه سیدابوالحسن رفیعی قزوینی، غررالعوائد در حواشی بر دررالفوائد آیت‌الله حائری، حواشی بر سیوطی، تقریرات مبحث نکاح آیت‌الله حائری، رساله در عدم جواز رجوع به حکام جور، حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری و کفایه آخوند خراسانی، حاشیه بر ترجمه و شرح کشف المراد شعرانی، حاشیه بر راه سعادت شعرانی و دیوان اشعار بر جای مانده است.
ایشان در ماه رمضان سال ۱۳۲۰ شمسی شروع به تألیف کتاب تفسیر «روان جاوید» کردند و بعد از وقفه‌ای چند ساله، سرانجام در سال ۱۳۴۴ شمسی آن را در پنج جلد به پایان رساندند. چون در تفسیر، توجه به احادیث مأثور ضرورت دارد و فهم بسیاری از آیات قرآنی جز در پرتو تبیین معلمان وحی ممکن نیست، ایشان «تفسیر صافی»، اثر فیض کاشانی را ملاک قرار داده و روایات تفسیری را از این کتاب برگزیده است.
کتابخانه سپهسالار
آیت‌الله میرزامحمد ثقفی، کتاب‌های بسیار نفیس، قیمتی و مخطوطی داشتند که برخی از آنها از پدر بزرگوارشان به ارث رسیده است، وی کتابخانه شخصی خود را به عنوان باقی‌الصالحات به مدرسه سپهسالار یا همان دانشگاه عالی شهید مطهری تهران داده‌اند.
ارادت به ائمه‌اطهار(ع)
آیت‌الله میرزا محمد ثقفی تهرانی، ارادت خاصی به خاندان عصمت و طهارت(ع) داشتند و در منزل خود واقع در خیابان پامنار کوچه صدراعظم (کوچه شهید صوفیانی کنونی) بن بست ثقفی مجلس روضه‌خوانی برپا می‌کردند. علمای بزرگ آن زمان همچون مرجع عالیقدر آیات‌عظام سیداحمد خوانساری، شیخ یحیی نوری، شیخ محمدتقی فلسفی و ... حضور می‌یافتند.
مدفون در حرم شاه عبدالعظیم حسنی
سرانجام این عالم بزرگوار طی یک دوره سه ماهه بیماری صبح روز ۱۸ مردادماه سال ۱۳۶۴ شمسی بدرود حیات گفت؛ پیکر مطهر ایشان پس از اقامه نماز به امامت آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی‌اردبیلی در شبستان مدرسه عالی شهید مطهری تهران به سمت شهر ری تشییع شد و در مقبره ابوالفتوح رازی در حرم مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) به خاک سپرده شد. اجداد، پدر و فرزند روحانی ایشان نیز در این مضجع شریف مدفون می‌باشند.
نظر شما