آزیتا ذکاء؛ روضه‌های خانگی سنتی دیرینه از جمله مظاهر دلدادگی مردم ایران به اهل‌بیت رسول‌اکرم(ص) است که حال و هوا و صفای خاص خود را دارد.
با اینکه روضه و روضه‌خوانی در مصائب ائمه به زمان خود این بزرگواران باز می‌گردد، اما منابع تاریخی، پیدایش جلسات روضه‌خوانی در ایران را به زمان صفویان نسبت می‌دهند.
هر محله قدیمی مشهد میزبان عزاداران و سوگواران اباعبدالله(ع) در روضه‌های خانگی بوده که با خاطرات دلدادگان سیدالشهدا(ع) از این اماکن همراه است. روضه خانگی علما بیشترین قدمت را در سطح شهر مشهد دارد که علاوه بر مجاوران، زائران هم در سفر به این شهر مقید هستند به روضه خانه علما حضور یابند.
روضه منازل آیت‌الله مصباح، آیت‌الله نوغانی، آیت‌الله قمی و... از جمله آنها هستند و حسینیه شیخ نیز از آن دست روضه‌های است که بنیانگذار آن آیت‌الله محمدتقی بجنوردی بوده و نزدیک به دو قرن در دهه اول محرم‌الحرام چراغ عزاخانه سیدالشهدا(ع) روشن است.
از تبار نیکان
عده‌ای از علمای بحرین به‌سبب حوادث ناگوار قرن سیزدهم به عراق و ایران کوچ کردند. محمدحسن‌بن محمدعلی‌بن محمدصادق‌بن محمدبن اسماعیل بحرانی نیز از جمله آنها بود که سکونت در خراسان را برگزید. فرزند او محمدتقی در بجنورد دیده به جهان گشود که از سال توّلد او چیزی در دسترس نیست.
تلمذ از محضر شیخ انصاری
آیت‌الله بجنوردی تحصیلات مقدماتی را در وطن خویش گذرانده، سپس برای تکمیل معلومات رهسپار نجف‌اشرف شد تا محضر درس شیخ محمدحسن نجفی صاحب جواهر را درک کند. پس از رحلت صاحب جواهر، در کلاس درس شیخ مرتضی انصاری حاضر شد.
شیخ محمدتقی پس از نائل شدن به درجه اجتهاد به زادگاهش بجنورد بازگشت و به انجام وظایف دینی، تحقیق و تدریس پرداخت و در مقام روحانی شهر، ارشاد مردم را بر عهده گرفت.
سکونت و شهرت در مشهدالرضا(ع)
وی پس از مدتی به علت اختلاف پیدا کردن با سردار وقت بجنورد به‌سبب ستم او بر صاحبان املاک، بجنورد را به مقصد مشهد ترک کرد و در آنجا ساکن شد. شیخ محمدتقی در مشهد مقام والایی یافت و مردم شهر نیز به وی اعتقاد خاصی یافتند.
کلاس درس در حرم مطهر
این عالم ربّانی در حرم مطهر امام رضا(ع) کلاس تدریس خود را برپا کرده و شاگردان بسیاری را پرورش داد. از کلاس درس او دانشمندان ممتازی برخاسته‌اند که از جمله آنها می‌توان به شیخ ابراهیم سبزواری و شیخ علی‌نقی تربتی و سیدابراهیم شریعت‌مدار سبزواری، شیخ محمدعلی کاخکی اشاره کرد.
حضور در نهضت تنباکو
حکومت قاجار در اواخر قرن ۱۳ و ابتدای قرن ۱۴ قمری رسم نوی را بنا نهاد و حکّام و شاهان این حکومت با هزینه‌های هنگفت به سفرهای تفریحی رفته، خزانه مملکت را بر باد می‌دادند؛ اما آنها به این هم بسنده نکرده، قرض‌های سنگینی را از دولت‌های اروپایی می‌گرفتند که در برابر آنها باید امتیازهای فراوانی را در قالب قراردادهای گوناگون به کشورهای بیگانه می‌دادند که یکی از آنها امتیاز نهضت تنباکو بود که با فتوای میرزای شیرازی در سال ۱۳۰۹ قمری ناکام ماند. در نهضت تنباکو عالمان ایرانی داخل ایران و ساکن در عراق، دست به دست هم داده و شکست سختی را به استبداد داخلی و استعمار خارجی وارد کردند. شیخ محمدتقی در ماجرای تحریم تنباکو و مخالفت با قرارداد رژی و رهبری روحانیت مشهد نقش مهمی بر عهده داشت.
حسینیه شیخ
زمانی که مرحوم آیت‌الله شیخ محمدتقی بجنوردی به مشهد مهاجرت کرد، شهر تنها از دو محور اصلی پایین‌خیابان و بالاخیابان تشکیل شده بود. شیخ نیز منزلی را در ابتدای بالاخیابان خرید و در آن ساکن شد. سپس تصمیم گرفت تا در منزل شخصی خود، مراسم روضه‌خوانی دهه اول محرم را برپا کند، اما رفته‌رفته با دیدن استقبال مردم از این مراسم، روضه‌خوانی در دهه پایانی ماه صفر و سپس روزهای شهادت ائمه‌معصومین(ع) و بعدها روزهای جمعه نیز اضافه شد. آن‌قدر این مراسم باشکوه و پرشور برگزار می‌شد که مردم به منزل شخصی این عالم فرزانه لقب «حسینیه شیخ» دادند. این حسینیه اکنون در خیابان امام خمینی ۷، کوچه سجادیه ۴ واقع شده و از جمله منازل علمای مشهد به‌شمار می‌رود که با قدمت نزدیک به دو قرن میزبان عزاداران و سوگواران سیدالشهدا(ع) است.
مدفون در رواق دارالسیاده
آیت‌الله شیخ محمدتقی بجنوردی در ۱۴ صفر ۱۳۱۴ هجری‌قمری برابر با روز شنبه چهارم مردادماه سال ۱۲۷۵ شمسی دارفانی را وداع گفت و پیکر مطهر وی در رواق دارالسیاده، صفه دست چپ متصل به درب مسجد گوهرشاد، مدفون گردید.
منبع رضوی
هر محله قدیمی مشهد میزبان عزاداران و سوگواران اباعبدالله(ع) در روضه‌های خانگی بوده که با خاطرات دلدادگان سیدالشهدا(ع) از این اماکن همراه است. روضه خانگی علما بیشترین قدمت را در سطح شهر مشهد دارد که علاوه بر مجاوران، زائران هم در سفر به این شهر مقید هستند به روضه خانه علما حضور یابند.
روضه منازل آیت‌الله مصباح، آیت‌الله نوغانی، آیت‌الله قمی و... از جمله آنها هستند و حسینیه شیخ نیز از آن دست روضه‌های است که بنیانگذار آن آیت‌الله محمدتقی بجنوردی بوده و نزدیک به دو قرن در دهه اول محرم‌الحرام چراغ عزاخانه سیدالشهدا(ع) روشن است.
از تبار نیکان
عده‌ای از علمای بحرین به‌سبب حوادث ناگوار قرن سیزدهم به عراق و ایران کوچ کردند. محمدحسن‌بن محمدعلی‌بن محمدصادق‌بن محمدبن اسماعیل بحرانی نیز از جمله آنها بود که سکونت در خراسان را برگزید. فرزند او محمدتقی در بجنورد دیده به جهان گشود که از سال توّلد او چیزی در دسترس نیست.
تلمذ از محضر شیخ انصاری
آیت‌الله بجنوردی تحصیلات مقدماتی را در وطن خویش گذرانده، سپس برای تکمیل معلومات رهسپار نجف‌اشرف شد تا محضر درس شیخ محمدحسن نجفی صاحب جواهر را درک کند. پس از رحلت صاحب جواهر، در کلاس درس شیخ مرتضی انصاری حاضر شد.
شیخ محمدتقی پس از نائل شدن به درجه اجتهاد به زادگاهش بجنورد بازگشت و به انجام وظایف دینی، تحقیق و تدریس پرداخت و در مقام روحانی شهر، ارشاد مردم را بر عهده گرفت.
سکونت و شهرت در مشهدالرضا(ع)
وی پس از مدتی به علت اختلاف پیدا کردن با سردار وقت بجنورد به‌سبب ستم او بر صاحبان املاک، بجنورد را به مقصد مشهد ترک کرد و در آنجا ساکن شد. شیخ محمدتقی در مشهد مقام والایی یافت و مردم شهر نیز به وی اعتقاد خاصی یافتند.
کلاس درس در حرم مطهر
این عالم ربّانی در حرم مطهر امام رضا(ع) کلاس تدریس خود را برپا کرده و شاگردان بسیاری را پرورش داد. از کلاس درس او دانشمندان ممتازی برخاسته‌اند که از جمله آنها می‌توان به شیخ ابراهیم سبزواری و شیخ علی‌نقی تربتی و سیدابراهیم شریعت‌مدار سبزواری، شیخ محمدعلی کاخکی اشاره کرد.
حضور در نهضت تنباکو
حکومت قاجار در اواخر قرن ۱۳ و ابتدای قرن ۱۴ قمری رسم نوی را بنا نهاد و حکّام و شاهان این حکومت با هزینه‌های هنگفت به سفرهای تفریحی رفته، خزانه مملکت را بر باد می‌دادند؛ اما آنها به این هم بسنده نکرده، قرض‌های سنگینی را از دولت‌های اروپایی می‌گرفتند که در برابر آنها باید امتیازهای فراوانی را در قالب قراردادهای گوناگون به کشورهای بیگانه می‌دادند که یکی از آنها امتیاز نهضت تنباکو بود که با فتوای میرزای شیرازی در سال ۱۳۰۹ قمری ناکام ماند. در نهضت تنباکو عالمان ایرانی داخل ایران و ساکن در عراق، دست به دست هم داده و شکست سختی را به استبداد داخلی و استعمار خارجی وارد کردند. شیخ محمدتقی در ماجرای تحریم تنباکو و مخالفت با قرارداد رژی و رهبری روحانیت مشهد نقش مهمی بر عهده داشت.
حسینیه شیخ
زمانی که مرحوم آیت‌الله شیخ محمدتقی بجنوردی به مشهد مهاجرت کرد، شهر تنها از دو محور اصلی پایین‌خیابان و بالاخیابان تشکیل شده بود. شیخ نیز منزلی را در ابتدای بالاخیابان خرید و در آن ساکن شد. سپس تصمیم گرفت تا در منزل شخصی خود، مراسم روضه‌خوانی دهه اول محرم را برپا کند، اما رفته‌رفته با دیدن استقبال مردم از این مراسم، روضه‌خوانی در دهه پایانی ماه صفر و سپس روزهای شهادت ائمه‌معصومین(ع) و بعدها روزهای جمعه نیز اضافه شد. آن‌قدر این مراسم باشکوه و پرشور برگزار می‌شد که مردم به منزل شخصی این عالم فرزانه لقب «حسینیه شیخ» دادند. این حسینیه اکنون در خیابان امام خمینی ۷، کوچه سجادیه ۴ واقع شده و از جمله منازل علمای مشهد به‌شمار می‌رود که با قدمت نزدیک به دو قرن میزبان عزاداران و سوگواران سیدالشهدا(ع) است.
مدفون در رواق دارالسیاده
آیت‌الله شیخ محمدتقی بجنوردی در ۱۴ صفر ۱۳۱۴ هجری‌قمری برابر با روز شنبه چهارم مردادماه سال ۱۲۷۵ شمسی دارفانی را وداع گفت و پیکر مطهر وی در رواق دارالسیاده، صفه دست چپ متصل به درب مسجد گوهرشاد، مدفون گردید.
منبع رضوی
نظر شما