عتبه‌نیوز - آزیتا ذکاء؛ میر برهان‌الدین محمدباقر استرآبادی معروف به «میرداماد» و «معلم ثالث»، متخلص به اشراق؛ فیلسوف،متکلم و فقیه برجسته دوره صفویه و از ارکانِ مکتب فلسفی اصفهان بود. وی از دوستان نزدیک شیخ‌بهایی به شمار می‌رفت.
پدر وی میر شمس‌الدین محمد استرآبادی مشهور به داماد و از سادات حسینی گرگان بود که با دختر علی بن عبدالعالی معروف به محقق کَرکی ازدواج کرد و به همین خاطر او را داماد نامیدند. میرداماد این لقب را از پدر خود به ارث برده‌ است.
میرداماد سرسلسله خاندان بزرگ میردامادی است. از این‌رو، نَسب بانو خدیجه میردامادی با ۹ واسطه به میرداماد می‌رسد. دختر بزرگ‌ سیدهاشم میردامادی در سن ۲۰ سالگی به ازدواج آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای درآمد و صاحب پنج فرزند شد که یکی از آنها رهبر معظم انقلاب ایران است.
در گزارش پیش‌رو، بیشتر با مادر رهبر فرزانه انقلاب آشنا خواهیم شد.

نسل نهم میرداماد

بانو خدیجه میردامادی در ۱۶ اردیبهشت‌ماه سال ۱۲۹۳ شمسی در نجف‌اشرف متولد شد. نَسب این بانوی مکرمه با ۳۱ واسطه به محمد دیباج فرزند امام جعفرصادق(ع) و با ۹ واسطه به میر برهان‌الدین محمدباقر استرآبادی معروف‌ به میرداماد، فیلسوف، متکلم و فقیه برجسته دوره صفویه می‌رسد.

فقدان بی‌مادری در کودکی

بانو خدیجه‌ میردامادی تنها فرزند از همسر نخست آیت‌الله سیدهاشم میردامادی بود. بی‌بی سکینه‌ قناد نصرآبادی زود از دنیا رفت و این کودک در فقدان محبت مادر، از چشمه‌ مهر مادربزرگ (پدری) سیراب و رشد یافت. او پس از چند سال زندگی در نجف‌اشرف همراه پدرش به ایران مهاجرت کرد و ساکن مشهدالرضا(ع) شد.

۱۵ سال کسب علم در محضر پدر

بی‌بی‌خدیجه میردامادی که نام مادربزرگ نَصرآبادی خود را به ارث برده، حدود ۱۵ سال از محضر پدر کسب فیض کرد. او با زبان عربی، فارسی و ‌ترکی آشنایی داشت و از معلومات پدر در زمینه‌ علوم قرآنی و تاریخ اسلام بهره‌مند شد. همچنین این بانوی مکرمه مانوس با قرآن و دیوان حافظ بود.

همسر دوم آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای

آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای، پس از فوت همسر اولش که سه دختر به نام‌های علویه، بتول و فاطمه‌سلطان از او به یادگار داشت، در سال ۱۳۱۳ شمسی با خدیجه میردامادی ازدواج کرد. 
بانو خدیجه در ۲۰ سالگی به همسری آیت‌الله خامنه‌ای درآمد و صاحب چهار پسر و یک دختر به نام‌های سیدمحمد،‌ سیدعلی، سیدهادی، سیدمحمدحسن و بدرالسادات معروف به بی‌بی رباب شد.

بانویی اهل علم و فضل

اندوخته علمی بانو خدیجه با مطالعات در تفاسیر قرآن و کتب تاریخی به جایی رسید که زندگی انبیاء معصوم(ع) و شخصیت‌های قرآن را در قالب داستان‌ها و روایت‌های شنیدنی برای فرزندانش بازگو می‌کرد.
بانو خدیجه با دعا و مستحبات مانوس بود و از اعمالی چون ام‌داوود، دعای عرفه و نماز جعفرطیّار غفلت نمی‌ورزید. او فرزندان خود را نیز در این مناسک شریک می‌کرد.‌گوش فرزندانش از نوای دلنشین قرآن با صدای خوش او بهرمند می‌شد. ثمره این تلاوت‌ها را می‌توان مبارزات رهبر معظم انقلاب با رژیم پهلوی دانست که در لوای قرآن انجام می‌گرفت.

زنی شجاع و مبارز

بانو خدیجه زنی شجاع بود و این خصلت در همه امور زندگی او نمود داشت. این ویژگی در زمان مبارزه پسرانش با حکومت پهلوی بارها چه در برخورد با ماموران و چه در ملاقات با پسران زندانی‌اش بروز داشت. او وقتی برای ملاقات پسرانش به زندان می‌رفت، مادرانه حرف نمی‌زد و از رنجی که می‌کشید واگویه نمی‌کرد. او در قبال پدیده‌های سیاسی، منشی روشن‌بینانه داشت.
زمانی که آسیدعلی، سیدهادی و سیدمحمدحسن در زندان‌های تهران بودند. او برای دیدن فرزندانش، تنها در خیابان‌های تهران می‌گشت. در عرض یک‌سال هر دو ماه یک‌مرتبه، تنها به تهران رفته و خیابان‌ها را می‌گشت و هر جا که نشانی می‌دادند، می‌رفت. البته او برای دیدن بچه‌هایش به زندان کمیته، باغ مهران، خیابان میکده و جاهای خوفناک رفته بود، شاید آنها را ببیند. سیدمحمدحسن را دوبار دید، اما آسیدعلی و سیدهادی را نتوانست ببیند.
آسیدعلی هشت ماه زندان بود و بعد از اینکه آزاد شد، به ایشان گفت: «مادر من خیلی دعا کردم، ختم‌ها گرفتم و کارها کردم و خواب عجیبی دیدم؛ حضرت رضا(ع) را به خواب دیدم که ایشان دست خود را به روی سینه‌ام کشیدند و قلبم آرام گرفت»؛ آسیدعلی هم در جواب مادر خود گفتند: «مادرجان از همین دعاهای شما بود که هشت ماه طول کشید قرار بود من هشت سال در زندان بمانم».

همسر امام مهمان بانو خدیجه

امام که به ترکیه تبعید شدند، خانم‌شان به منزل بانو خدیجه میردامادی در مشهد آمدند. بی‌بی خدیجه گریه کرده و گفت: «از حضرت رضا(ع) بخواهید که خدا آقا را نجات دهد». همسر امام نیز گفتند: «برای همین کار به مشهد آمده‌ام». خانم میردامادی مجدد گفت:  «برای این کار نذری کنید و ختمی بگیرید» که خانم امام پاسخ دادند: «همه این کارها را کرده‌ام».

مرجع زنان شهر

بانو خدیجه زنی خوش‌سخن، سنجیده‌گو، حافظ آیاتی از قرآن، صریح‌الهجه و بسیار تاثیرگذار در تربیت و بالندگی فرزندان بود.
این بانوی مکرمه حشر و نشری گزیده داشت و ترجیح می‌داد با زنانی نشست و برخاست کند که شبیه او باشند. وی مرجع برخی از زنان محل یا شهر بود و برای حل اختلاف به او مراجعه می‌کردند که آنها را با گشاده‌رویی می‌پذیرفت. این مراجعات پس از انقلاب بیشتر شد.

دفن در رواق توحیدخانه

عاقبت این بانوی شجاع و مادر مکرمه رهبر معظم انقلاب در روز ۲۲ آذرماه سال ۱۳۶۸ در سن ۷۵ سالگی، بر اثر ایست قلبی دارفانی را وداع گفت و پیکرش در رواق پشت سر مرقد مطهر امام رضا(ع) در کنار همسرش واقع در توحیدخانه به خاک سپرده شد.