به گزارش عتبه‌نیوز - آزیتا ذکاء؛ آیت‌الله سیدحسین طباطبائی‌بروجردی از مراجع تقلید شیعه قبل انقلاب به شمار می‌رفت که هفده سال زعیم حوزه علمیه قم و پانزده سال مرجع عام شیعیان جهان بود.
چند سال پس از درگذشت عبدالکریم حائری یزدی به دعوت مراجع ثلاث همچون «‌حجت، خوانساری و صدر» به قم آمد و ریاست حوزه علمیه قم را بر عهده گرفت. پس از درگذشت سیدابوالحسن اصفهانی، مهم‌ترین مرجع شیعیان بود و در دهه ۱۳۳۰ شمسی مرجع عام شیعیان محسوب می‌شد.
از مهم‌ترین اقدامات دینی، سیاسی و اجتماعی ایشان می‌توان به اعزام مبلغ به مناطق مختلف ایران و خارج کشور، ایجاد مراکز بزرگ علمی و مذهبی، ساخت مساجد و مدارس در ایران و کشورهای مختلف، درخواست گنجاندن درس تعلیمات دینی در دوره ابتدایی مدارس ایران و… اشاره کرد.
در گزارش پیش‌رو، بیشتر با این عالم برجسته جهان تشیّع آشنا خواهیم شد.

نسل سی‌ودوم امام حسن‌مجتبی(ع)

آیت‌الله سیدحسین طباطبایی‌بروجردی سوم فروردین‌ماه سال ۱۲۵۴ شمسی در بروجرد دیده به جهان گشود. پدرش سیدعلی و مادرش سیده آغابیگم نام داشت که هر دو آنها از سادات طباطبایی بودند. نسب وی با ۳۲ واسطه به امام حسن‌مجتبی(ع) می‌رسد.

 کسب علم در سایه پدر

از آغاز کودکی و نوجوانی تحت تدبیر و تربیت پدر دانشمندش حاج سیدعلی طباطبایی قرار گرفت و با رهنمودهای او به مکتب خانه رفت. کتب گلستان سعدی، جامع‌المقدمات، سیوطی و منطق را همانجا آموخت. سپس وارد مدرسه «نوربخش» در این شهر شد و در کنار تکمیل دروس حوزوی به تهذیب نفس و کسب فضائل اخلاقی پرداخت و به رشد و کمال رسید.
وی در سن هجده سالگی وارد حوزه علمیه اصفهان شد و در مدرسه صدر این شهر سکونت اختیار کرد. در این ایام، حوزه اصفهان از رونق چشمگیری برخوردار بود و ایشان از این فرصت استفاده خوبی کرد و به مدت چهار سال در محضر  اساتید بزرگ زمان خود بهره برد.

ازدواج با درخواست پدر

یک روز که مثل همیشه سرگرم درس و تحقیق بود، نامه‌ای از پدر به دستش رسید که او را به بروجرد فراخوانده بود. ایشان به ناچار راهی وطن شد. پس از دیدار پدر و بستگان فهمید که هدف از احضار وی به بروجرد این است که مقدمات ازدواج او فراهم شده و قرار است تشکیل خانواده دهد.
ایشان نخست از بیم آن که ازدواج مانع ادامه تحصیل شود، از این امر امتناع ورزید اما پس از مشاوره با پدر و اصرار او، با این امر موافقت کرد. وی بعد از چند روز توقف در بروجرد این‌بار همراه خانواده دوباره به حوزه اصفهان بازگشت و به مدت پنج سال به تحصیل و تحقیق خود در این حوزه ادامه داد که مجموعا مدت اقامت و تحصیل وی در حوزه اصفهان ۹ سال طول کشید.

اعزام به نجف‌اشرف به توصیه پدر

آیت‌الله بروجردی در سال ۱۲۸۰ شمسی نخست جهت دیدار با پدر به وطن بازگشت؛ بعد بنا به سفارش و تأکید پدر، عازم نجف‌اشرف شد. در این حوزه به مدت ۹ سال به کسب علم پرداخت. حضور محققانه او در دروس فقهای نجف، شور و شوق و تحرک خاصی در آن حوزه ایجاد کرد. به طوری‌که استعداد، نبوغ، تیزهوشی، فهم و شعور و سرعت انتقال وی همه را به شگفتی و حیرت واداشت و آوازه علمی آقا حسین بروجردی در اغلب محافل حوزه آن روز پیچید؛ تا جایی که وی مورد عنایت و توجه استادش آخوند خراسانی قرار گرفت.

تغییر سرنوشت با درگذشت پدر

این فقیه بزرگ، پس ار ۹ سال اقامت در نجف و کسب درجه اجتهاد از محضر دو استاد خویش، به خاطر دیدار والدین و صله‌ارحام عازم شهر بروجرد شد و در میان استقبال کم‌نظیر علما، فضلا و مردم، وارد این شهر  گردید. هنوز شش ماه از ورود او به وطن نگذشته بود که پدر دانشمندش حاج سیدعلی طباطبایی چشم از جهان فرو بست و فرزند برومندش را در غم و اندوه نشاند.
ایشان اگر چه در نجف به استادش قول بازگشت به حوزه نجف داده بود تا در شکوفایی و بالندگی آن مرز علمی نقش تاریخی ایفا کند، اما درگذشت پدر سرنوشت او را تغییر داد و او در وطن ماندگار شد. چندی بعد در سال ۱۲۹۰ شمسی، داغ رحلت آخوند خراسانی اندوه قبلی وی را مضاعف کرد و او پدر دوم خویش را هم از دست داد. چنانکه بارها به دوستان گفته بود: «مرگ دو پدر به دنبال هم مرا به ستوه آورد و سخت منقلب کرد». 
مدت اقامت آیت‌الله حسین طباطبایی در این مرحله در شهر بروجرد،حدود سی سال به طول انجامید. او در تمام این مدت به طور مستمر مشغول تحصیل، تألیف و تدریس فقه و اصول و تعلیم شخصیت‌های بارز حوزوی شد. اغلب آثار مکتوب، ابتکارات علمی ایشان در فقه، اصول حدیث و رجال، حاصل این دوره از اقامت وی در بروجرد می‌باشد.

اقامت در قم با دعوت علما و متدینین

این عالم ربانی با دعوت‌ مصرانه علمای قم، تجّار و متدینین قم و تهران، به قم مهاجرت کرده و بعد از درگذشت سیدابوالحسن اصفهانی مرجعیّت دینی شیعیان را برعهده گرفت و در دهه ۱۳۳۰ شمسی مرجع عام شیعیان محسوب می‌شد. در زمان مرجعیّت ایشان خدمات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و رفاهی فراوانی انجام شده است که از جمله آنها می‌توان به سامان دادن به وضعیت حوزه علمیه قم، برقرار ساختن ارتباط با دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه برای ایجاد وحدت، گسیل کردن نمایندگانی به اروپا و آمریکا برای شناساندن اسلام، ساختن یا بازسازی چندین کتابخانه، بیمارستان، مسجد، مدرسه و مدرسه علمیّه در نواحی مختلف ایران و سایر کشورها همچون عراق، لبنان، آلمان، آفریقا و اروپا اشاره کرد.

مخالفت آیت‌الله بروجردی با مراسم تشییع رضاشاه

فرستادگان شاه که ۵ و ۶ نفر بودند، نزد آیت‌الله بروجردی رفتند و گفتند: «اعلی حضرت همایونی سلام رساندند و گفتند که فردا جنازه پدرم از جزیره موریس می‌آید و شما بر او نماز بخوانید»!
آقا اول نشنیدند. آنها مجدد پیغام شاه را بلندتر گفتند. آقا فرمودند: «تشریف ببرید، من کارهای او را هیچ فراموش نکرده‌ام»؛ می‌گویم بلند شوید و تشریف ببرید. آنها عقب عقب رفتند و یکی از آنها که تولیت آستان حضرت معصومه را داشت، گفت: «حضرت آیت‌الله؛ ما به اعلی‌حضرت قول دادیم که شما نماز می‌خوانید». آقا فرمودند: «من به شما گفتم تشریف ببرید، تشریف ببرید».
فرستادگان شاه خدمت دیگر آیات‌عظام همچون آیت‌الله حجت، آیت‌الله صدر، آیت‌الله خوانساری هم رفتند اما آنها هم حاضر به پذیرش درخواست محمدرضا پهلوی نشدند.
آیت‌الله بروجردی امر کردند روز تشییع جنازه رضاشاه حوزه و مدرسه تعطیل است، درهای مدرسه فیضیه را بستند و گفتند: «هیچ‌کس حق ندارد بیرون بیاید». طلبه‌های جوان‌ بالای پشت‌بام مدرسه فیضیه رفتند و دیدند که چند نظامی و سرباز تابوت رضاشاه را حرم بردند و پس از زیارت، جنازه را سوار ماشین کرده و تهران بردند. هیچ‌کس هم بر جسد او نماز نخواند.

ساخت مسجد اعظم 
این عالم وارسته جهان تشیع خدمات عمرانی بسیاری داشته که شاخص آنها را می‌توان ساخت مسجد اعظم در کنار حرم مطهر حضرت معصومه(س) نام برد.
آیت‌الله بروجردی میل داشت قسمت غرب و جنوب غربی حرم حضرت معصومه(س) به خانه‌های مردم متصل نباشد و خانه‌های که در این قسمت وصل به دیوار حرم است، خریداری شود و در آن محل تا لب رودخانه، مسجد بزرگی ساخته شود تا حریم حرم مطهر محفوظ بماند.
ایشان می‌خواست در جوار حرم حضرت معصومه(س) مسجدی چون مسجد گوهرشاد بنا کند و پیش‌بینی او این بود که حوزه علمیه قم در درازمدت به فضایی وسیع و مناسب جهت برگزاری دروس حوزویان نیاز دارد و چه بهتر که این مرکز در کنار حرم و با نام مسجد باشد. 
لذا کلنگ بنای این مسجد طی مراسمی در ۲۱ تیرماه سال ۱۳۳۳ همزمان با سالروز ولادت امام رضا(ع) به زمین زده شد و در سال ۱۳۳۹ به پایان رسید. قسمتی از هزینه ساخت را خود آیت‌الله بروجردی قبول کرد و بقیه با کمک‌های مردمی تأمین شد.

دفن مابین حرم و مسجد

عاقبت این عالم جلیل‌القدر دهم فروردین‌ماه سال ۱۳۴۰ شمسی با کوله‌باری از علم و اقدامات ارزشمند به جامعه اسلامی چشم از دنیا فروبست و جهان اسلام را به سوگ خود نشاند.
دفن در محوطه‌ای بین حرم حضرت معصومه(س) و مسجد اعظم از جمله وصایای ایشان بود که پیکر وی پس از تشییع باشکوه  و اقامه نماز توسط فرزندش، محمدحسن طباطبائی‌بروجردی در راهرویی بین حرم و مسجد اعظم به خاک سپرده شد.

عزاداری در کشورهای اسلامی

با اینکه این عالم وارسته مقامی سیاسی و حزبی نداشت و به جز عراق و حجاز جای دیگری نرفته بود، خبر فوت ایشان بازتابی وسیعی داشت؛ دولت وقت تعطیل و راهی قم گشت و سه روز عزای عمومی اعلام شد. بازار تهران تعطیل و شهربانی نیز کافه‌ها را بست.
همچنین در کشورهای اسلامی همچون عراق، پاکستان، سوریه، لبنان و کویت سه روز عزای عمومی اعلام شد و مردم به عزاداری پرداختند.
سفیر شوروی پیام تسلیت فرستاد و بیشتر سفارتخانه‌های خارجی در تهران، در آن روز با پرچم‌های نیمه افراشته تعطیل شدند.